Polonezköy

POLONEZKÖY :

1775 yılında Polonya devleti, Avusturya-Rusya ve Prusya tarafından bölünerek işgal edildi. Polonya'nın parçalanmasını kabul etmeyen Osmanlı İmparatorluğu bu alanı Polonyalı siyasi göçmenlerin sığınağı haline getirmiştir. Polonya ve Macaristan'daki ayaklanmalardan (1831-1863) ve Kırım harbi'nden (1856) kaçan subay, asker, yazar ve prens, Osmanlı himayesi altında yaşamak için burada güven ortamı buldular.

Bu istila ve bölünmeden sonra ise Paris'te bir Ulusal Polonya Hükümeti kurulmuştur. Sürgündeki Hükümetin başkanı olan Prens Adam Czartoryski, Polonya'nın bağımsızlığını Osmanlı İmparatorluğu ile beraber Ruslara karşı savaşarak elde edebileceğini öngörmüştü.

Prens Adam Czartoryski 1841 yılında İstanbul'da ŞARK AJANLIĞI adı ile anılan Polonya temsilciliği kurmuş ve bu temsilciliğin başına Polonyalı ünlü şair Michal Czajkowski (Çayka Paşa)'yı tayin etmiştir. Michal Czajkowski sonraki dönemlerde İslam dinine geçerek MEHMET SADIK PAŞA isim ve rütbesini almış ve Polonya ve Slav ırkından iki alay askeri burada toplamıştır. Osmanlı İmparatorluğu 1856 yılında Kırım Savaşı’na girerken Polonya’dan kaçan asker ve siviller toparlayıp Osmanlıyla birlikte savaşa katılmışlardır. Savaş sonrasında Sultan Abdülmecit şimdiki Polonezköy’ün bulunduğu topraklara yerleşim izni vermiştir.

Michal Czajkowski (MEHMET SADIK PAŞA), 3 Mart 1842'de Osmanlı İmparatorluğu ile yapılan anlaşmayla, o zamanlarda Çingene Konağı olarak anılan ve Lazarist rahiplerin (bugünkü Saint Benoit Lisesi'nden) elinde bulunan 5000 dönümlük araziyi sonsuza dek kiralayarak bugünkü Polonezköy'ü bir Polonya tarım kolonisi olarak kurmuştur. Köye, Adam Czartoryski'nin adına istinaden "Adam'ın Tarlası" anlamına gelen ADAMPOL adı verilmiştir. Daha sonra ise bu topraklar prens tarafından 1881 yılında bedeli karşılığından Lazarist Papazlardan satın alınmıştır. Polonya'nın bölünmesini kabullenemeyen ve çeşitli ayaklanma ve çatışmalara karışan, bir çok yöreden gelen göçmenler köye yerleşmeye başlamıştır. Ünlü şair Czajkowski, daha sonra General olarak köyün kuruluşu için belirlenen bu alanda dört Polonyalı ile birlikte 19 Mart 1942'de Adampol'de ilk evin temelini atmıştır.
	Prens Adam Czartoryski	Michal Czajkowski Mehmet Sadık Paşa

Önceleri Osmanlılarca Adamköy olarak anılan bu Polonya köyü, daha sonra "Polonez Karyesi" adını almıştır. Devlet burada yaşayan mültecilere 1894 vatandaşlık belgesi vermiş ve 1923 yılında köye Polonezköy adı verilerek etnik bir kimlik kazandırılmıştır. Adampol'u farklı kılan en önemli özelliklerinden birisi, tarihidir. Burada yaşam, her şeyden önce insanların güvencesine bağlıydı. Bu da, özellikle çorak ve tarlaların ihya edilmesi ve evlerin inşası demekti. 1856 yıllarından sonra Adampol'da tarıma dayalı bir düzen yerleşmeye başlamış, özellikle tahıl, patates ve mısır ekimi yapılmaktaydı. Bununla beraber çevredeki ormanlardaki çeşitli av hayvanlarının avlanması ile süregelen avcılık da köyde önemli bir yer tutmaktaydı. Adampollular vefalı birer Türk vatandaşı olmalarına karşın kendilerini Polonyalı olarak hissediyorlardı.

polonezkoy1 Kendi aralarında Lehçe konuşuyor ve Polonya, aynı zamanda köyün binalarında, insanların yaşam biçimlerinde, evlilik törenlerinde yaşıyordu. Köyün özgünlüğü ve 1960 yılında köyü Beykoz ilçesiyle birleştiren ilk araba yolunun açılması; zaman içinde başta yabancılar olmak üzere sıkça ziyaret edilen bir yer haline gelmesine sebep olmuştur. Turist akınına uğrayan köyde yatacak yer hazırlamak ve yemek yapmak, çiftçilik ve hayvan yetiştirmekten daha hafif bir iş olduğundan dolayı köy sakinleri bu dönemden itibaren pansiyonculuğa yönelmeye başladılar. 1973 yılında elektriğin gelmesi köyün yaşantısında önemli bir olay oldu. Elektrikle birlikte televizyon da evlere girdi ve bu durum tümüyle yeni kültür olguları getirerek asimilasyonu da hızlandırdı. Ayrıca 1960 yıllarından sonra köy halkından kitleler halinde Avusturya ve Almanya'ya çalışmak için başlayan göç de bu dönemde durmuştur. 1960-1975 yılları arasındaki bu geçiş dönemini köyün eski ve yeni hali olarak adlandırabiliriz. Bu durumda, Adampol ve Polonezköy isminin de bu geçişi simgelediği yorumu yapılabilir. 1994 yılında Bakanlar Kurulu tarafından Polonezköy Ormanları, İstanbul'un ilk "Tabiat Parkı" ilan edilmiştir. Avcılığın yasak olması sebebiyle ormanlarda karaca, yaban domuzu, tilki, çakal, keklik ve sülünlere rastlanmaktadır.

Ünlü kişiler arasında ilk olarak 1937 yılında Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu ulu önder Mustafa Kemal ATATÜRK, 21 Mart 1994'te Polonya Cumhurbaşkanlarından Lech Walesa, 13 Haziran 1996'da Aleksander Kwasniewski Polonezköyü ziyaret etmişlerdir. Çok sayıda Polonyalı diplomat, bakan ve ordu mensupları Türkiye ziyaretlerinde Polonezköy'e mutlaka uğramaktadırlar. Polonezköy, 165 yılı aşkın bir süredir Polonya kültürünü bu bölgede yaşatmaktadır.

Adampollüler vefalı birer Türk Vatandaşı olarak yaşamakla birlikte kendi örf ve adetlerini ve altı nesildir lisanlarını korumuşlardır. Geleneklerini mimaride, yaşam biçimlerinde, evlilik törenlerinde de kendisini göstermektedir. Polonezköy'ün kuruluş yıldönümü her yıl Haziran ayında kiraz festivali düzenlenmektedir. Polonezköy Kiraz Festivali süresince Polonya'dan gelen folklor ekiplerinin gösterileri ve köy kilisesinin bahçesinde resitaller düzenlenmektedir.

Polonezköy ; köylere has tertemiz, ferah ve rahatlatıcı havası, doğal güzellikleri, tereyağı, balı ve özellikle kirazlarıyla meşhurdur. Turizm açısından kaydettiği büyük ilerlemeler sonucu, otelleri, pansiyonları ve bahçe kültüründe et mangal restoranları ile Polonezköy, ziyaretçilerine nezih bir hizmet sunmaktadır. İş toplantıları, seminerler, zayıflama kürleri, her türlü davet ve kır düğünleri ayrıca Polonezköy'ün sunduğu diğer alternatiflerdir.

123 yıllık işgali süresince verilen kurtuluş mücadelesinde Adampol-Polonezköy, daima bir özgürlük ışığı olarak Polonya-Türkiye dostluğunun bir sembolü ve toleransın göstergesidir.